«Ստատուս քվոյի փոփոխության կարիք կա հասարակության մեջ»

«Իրատես de facto»-ի հարցերին պատասխանում է թիվ 1 ընտրատարածքի պատգամավորության թեկնածու, «Ժառանգություն» կուսակցության գլխավոր քարտուղար ՍՏԵՓԱՆ ՍԱՖԱՐՅԱՆԸ:

-Ձեր գնահատականով` հաղթելու հավանականություն ունե՞ք:
-Միանշանակ հավատում եմ հաղթանակին` հասկանալով բոլոր դժվարությունները, ամբողջ անհավասարությունը, որ միշտ լինում է իշխանության և ընդդիմության թեկնածուների միջև: Ես ունեմ չափազանց պրոֆեսիոնալ թիմ, բայց, մյուս կողմից, ունենք համատիրություններ և դպրոցների տնօրեններ, որոնք մյուս թեկնածուի համար բուկլետներ են բաժանում ու զբաղված են նրա քարոզչությամբ, կազմակերպում են նրա հանդիպումները ուսումնական հաստատություններում: Մինչ օրս իմ շփումները, բակային հանդիպումները վկայում են, որ ես կարող եմ հաղթանակի հույս ունենալ: Մայիսի 6-ի ընտրությունների համեմատ` այս անգամ ժողովրդի ոգևորությունը մեծ է:
-Ի՞նչ է փոխվել մայիսի 6-ից հետո:
-Խնդիրն այն է, որ ոչինչ: Ես ունեմ քվեները պահելու խնդիր, թույլ չտալու ընտրացուցակներում գրանցված կեղծ ընտրողների քվեարկությունը:
-Ընտրությունից ընտրություն այդ խնդիրը կա և մնում է օրակարգում:
-Ես դիմել եմ ոստիկանություն` ստանալու ամբողջ հանրապետության և թիվ 1 ընտրատարածքի ընտրողների ցուցակները: Ոստիկանությունը մերժել է` պատճառաբանելով, թե ցուցակները տրամադրում է միայն ԿԸՀ-ին և համապետական ընտրությունների դեպքում է հրապարակում կայքէջում: Եթե Ընտրական օրենսգիրքը ոստիկանությանը չի պարտադրում հրապարակել ցուցակները, նրանք իրավունք չունեն մերժելու թեկնածուին:
-Իսկ եթե ԿԸՀ-ին դիմե՞ք:
-Դա էլ եմ անելու, բայց շատ լավ հասկանում եմ մերժման պատճառը: Մեր տրամադրության տակ կան նախորդ ընտրությունների ընտրացուցակները, բնակարաններ կան, որտեղ գրանցված է 25, 30 մարդ` տարբեր ընտանիքներ, տարբեր ազգանուններով: Ոչ թե բնակարան է, այլ հանրակացարան: Այդ ընտրացուցակներով հիմա խումբ է աշխատում` ռիսկային բնակարանների բնակիչների իրական կազմը պարզելու համար: Ցուցակները մաքրվելու են, հանձնաժողովների մեր անդամները իրենց ձեռքի տակ ունենալու են ռիսկային հասցեները և հետևելու են այդ հասցեների բնակիչների քվեարկությանը:
-Ինչո՞ւ եք ամբողջ հանրապետության ընտրացուցակները պահանջել:
-Հավաստի տեղեկություններ ունենք, որ նախորդ ընտրություններում սուպերմարկետների տնօրենները աշխատակիցներին գրանցել են իրենց համայնքներում, չի բացառվում, որ որոշ մարդիկ կրկնակի գրանցում ունեն և ընտրողներ են միաժամանակ մի քանի համայնքում, այս պատճառով էլ ուզում էինք ցուցակները համադրել և մեր նպատակը պարզ գրել էինք ոստիկանությանն ուղղված նամակում: Ոստիկանությունը, կրկնում եմ, մերժեց` հղում անելով Ընտրական օրենսգրքին, բայց այդ խնդիրը չի կարգավորվում միայն ԸՕ-ով, կա տեղեկատվության ազատության մասին օրենքը, որի 6-րդ հոդվածը սահմանում է, որ յուրաքանչյուր անձ իրավունք ունի տեղեկատվություն փնտրելու և ստանալու: Այդ իրավունքը սահմանադրական է, որ իրականացված է տեղեկատվության ազատության մասին օրենքով: Այս դեպքում ես հանդես եմ գալիս ոչ միայն որպես քաղաքացի, այլև պատգամավորի թեկնածու, որ ուզում է իրականացնել իր ընտրական պասիվ իրավունքը: Ի վերջո, ընտրական ցուցակները հրապարակման ենթակա փաստաթղթեր են, եթե գաղտնիք լիներ, երբեք չէին հրապարակվի: Խոսքը ընտրությանը մասնակցած ընտրողների մասին չէ, որոնք գաղտնի են համարվում:
-Ի՞նչ եք մտադիր անել:
-Պիտի արձանագրեմ, որ ոստիկանությունն արդեն իսկ խախտել է իմ սահմանադրական իրավունքը` իբրև պատգամավորի թեկնածուի: Ես սա համարում եմ չափազանց լուրջ խախտում և չեմ բացառում, որ մինչև ընտրություններ կամ ընտրություններից հետո բողոքարկման կետերից մեկը դա լինի:
-Դուք կբողոքարկեք նաև հաղթանակի՞ դեպքում:
-Սա իրավունքի խախտում է, և, անկախ ընտրության ելքից, ես իմ պարտականությունն եմ համարում կանխել նախադեպի ստեղծումը, որպեսզի հաջորդ ընտրություններում նման խնդիր չունենանք:
-«Ժառանգությունը» 100-տոկոսանոց համամասնական ընտրակարգի կողմնակից է, նոնսենս չէ՞ Ձեր առաջադրումը մեծամասնական ընտրակարգով:
-Մայիսի 6-ի ընտրություններից առաջ «Ժառանգության» ներսում քննարկումների ժամանակ ես դեմ եմ եղել մեծամասնական ընտրակարգով առաջադրումներին: Կարող է թվալ, որ իմ սկզբունքներին դեմ եմ գնում, բայց քանի որ մեր առաջարկը մերժվել է, և ունենք այս իրավիճակը, հիմք ընդունելով հասարակական լուրջ աջակցությունը, որ ունեմ այդ ընտրատարածքում, համարելով, որ սա իմ քաղաքական պայքարի հանգրվաններից է, ես առաջադրել եմ իմ թեկնածությունը` գիտակցելով բոլոր ռիսկերը: Ես գիտակցում եմ, որ մեծամասնական ընտրակարգով ընտրված պատգամավորների զգալի մասը փողատեր, իշխանության հովանավորությունը վայելող անձինք են եղել` չնչին բացառություններով, որ իշխանությունները թողել են իբրև օրենքը հաստատող բացառություններ: Ինձ օգնել պետք չէ, ինձ պետք է, որ չխանգարեն ազատ և արդար ընտրություններին:
-Ձեր ընտրողներին ի՞նչ եք ասում հանդիպումների ժամանակ և ի՞նչ եք պատրաստվում անելու, եթե դառնաք պատգամավոր:
-Իմ բոլոր ընտրողներին ես ասում եմ` դեկտեմբերի 2-ին դուք ունեք հնարավորություն կա՛մ ընտրելու մի թեկնածուի, որ գործելու է բացառապես կուսակցության թելադրանքով, կա՛մ ունենալու ժողովրդի պատգամավոր: «Ժառանգության» պատգամավորներն ապացուցել են, որ իրենք ժողովրդի պատգամավորն են: Ընտրությունը նաև այնպիսի թեկնածուների միջև է, որոնցից մեկին ճանաչում են հնգամյա հասարակական-քաղաքական գործունեության դաշտում` թե քաղաքացիների խնդիրները լուծելիս, թե հասարակական հարցեր քննարկելիս, թե արտաքին քաղաքական ասպարեզում երկիր ներկայացնելիս, կամ ընտրել մեկին, ում չեն ճանաչում, ում գործունեությունը չեն տեսել:
-Քարոզարշավի ժամանակ կարող են ճանաչել:
-Արատավոր ոչինչ չկա, որ թեկնածուն միանգամից կարող է որոշել քաղաքականություն մտնել, բայց այդպես չի պատահում, որ հասարակական-քաղաքական գործունեության մեջ չնկատվելով` մի գիշերում որոշում ես այդ ասպարեզը մտնել:
-Ձեր կարծիքով` հիմա քաղաքական դաշտում ի՞նչ է կատարվում:
-Այսօրվա քաղաքական կյանքի թիվ 1 որակումը անվստահությունն է. քաղաքական ուժերի միջև վստահության մակարդակը չափազանց ցածր է, երկրորդը անորոշությունն է: Իրականության մեջ հստակություն չկա դեռևս, որը շատ ազդում է ընտրողների վրա: «Ժառանգության» առաջնորդը իր մտադրությունները հայտարարել է, իհարկե, վերջնական հստակություն համագումարը կբերի:
-Կարո՞ղ են փոփոխություններ լինել:
-Դա կախված է Րաֆֆի Հովհաննիսյանի որոշումից, մենք պատրաստվում ենք համագումարի դեկտեմբերի կեսին, որտեղ պիտի առաջադրենք նախագահության մեր թեկնածուին: Մյուս խաղացողներից ՀԱԿ-ը դեռևս իր որոշումը չի հայտարարել, ՀՅԴ-ն առաջարկում է ուղենիշներ, որոնց պիտի համապատասխանի իրենց պաշտպանությունը ստացող թեկնածուն, ԲՀԿ-ն որևէ կերպ չի ճշտում, միայն ասել են, որ, ժողովրդի կարծիքով, ԲՀԿ-ն միայն մեկ թեկնածու ունի` Գագիկ Ծառուկյանը: Բայց դա կուսակցության տեսակետ չէ:
-Ընտրություններում ամենալուրջ խաղացողներից մեկը ժամանակն է, չե՞ք կարծում, որ այն քաղաքական ուժերը, որոնք ժամանակին իրենց տեսակետը չեն հայտնել, ընտրվելու լուրջ մտադրություններ չունեն:
-Համաձայն եմ, որ ամենալուրջ խաղացողներից մեկը ժամանակն է, և ժամանակը ոչ բոլոր կուսակցությունների օգտին է աշխատում: Դիրքորոշում չհայտնելն արդեն իսկ դիրքորոշում է: ԲՀԿ-ին վերապահում անելով` արձանագրենք, որ մյուսների լռությունն ավելի շատ նշանակում է, որ իրենք հակված են պաշտպանելու ուրիշի թեկնածուին: Այդ քաղաքական ուժերի ռազմավարությունը վերջին տարիներին ավելի շատ կախված է եղել այլոց, քան սեփական ռազմավարությունից ու նպատակներից:
-Այդ պրակտիկան քաղաքականության մեջ իրեն արդարացնո՞ւմ է:
-Ո՛չ, քաղաքական ուժի ռազմավարությունը բացառապես սեփական նպատակներով է պայմանավորվում: Արբանյակային, օժանդակ գործառնությունները դիմազրկում են կուսակցությունը: Դուք կարող եք ձեր ռազմավարության մեջ հաշվի առնել այլոց ռազմավարությունները, բայց իրավունք չունեք ձեր ռազմավարությունը կախման մեջ դնելու այլոց որոշումներից:
-Եթե տեսությունից անցնենք գործնական հարթություն, դատելով 2007-ի և 2012-ի համադրումից` ՀԱԿ-ը սեփական թեկնածու չի՞ պատրաստվում առաջադրելու:
-2007-ի և 2012-ի իրավիճակները նույնիսկ համեմատելի չեն, այս ընտրություններում թեկնածու ունենալու հարցը ՀԱԿ-ի համար տասնապատիկ բարդ է, որոշակիության բացակայությունը ցույց է տալիս, որ միարժեք է Լևոն Տեր-Պետրոսյանի առաջադրման հավանականությունը:
-Իսկ ՀՅԴ-ի պարագայում կա՞ որոշակիություն:
-ՀՅԴ-ն առաջարկում է պայմաններ, որոնց պիտի բավարարի իրենց թեկնածուն: Նրանք չեն բացառում, որ այդ թեկնածուն կարող է լինել կուսակցությունից դուրս:
-Բացառվո՞ւմ է, որ ՀՅԴ-ն, ի վերջո, հայտարարի, որ, խորհրդարանական կառավարման կողմ լինելով, նպատակահարմար չի համարում նախագահի թեկնածու առաջադրել:
-Այո, որովհետև իրենք գիտակցում են, որ պիտի ընտրվի նախագահ, որ ապահովի անցումը խորհրդարանական կառավարման համակարգին: Րաֆֆի Հովհաննիսյանը հայտարարել է իր տեսակետը, ԲՀԿ-ն իր 7 կետերում խորհրդարանական կառավարումը նշել է, իսկ թե ինչպես կավարտվեն ՀՅԴ-«Ժառանգություն» քննարկումները, ցույց կտա ժամանակը:
-Ընդդիմության միասնական թեկնածուն մի՞ֆ է, թե՞ իրականություն, միասնական թեկնածուին պե՞տք է տարբեր կուսակցությունների սատարումը:
-Ես միասնական թեկնածուի կողմնակից եմ, որովհետև դա մի քայլ ավելի առաջ է տանում ընդդիմությանը, հասարակությունը տեսնում է համախմբվածություն, տեսնում է ուժ և սկսում է հավատալ այդ ուժին: Բայց պիտի նաև հասկանանք, որ միասնական թեկնածուն ունի իր բացասական կողմերը, քանի որ Հայաստանի քաղաքական ուժերն ունեն չափազանց տարբեր դիրքորոշումներ` լիբերալներից մինչև ուլտրաազգայնականներ, չեն կարող միավորվել մեկ թեկնածուի շուրջը, եթե անգամ նա չափավոր դիրք է գրավում: Չափազանց կարևոր է թեկնածուի անձը, որպեսզի կարողանա և՛ ձախերին, և՛ աջերին համախմբել: Այս տեսակետից Րաֆֆի Հովհաննիսյանի թեկնածությունն իդեալական է` և՛ որպես ազգային խնդիրների հետ կապված կուսակցության, և՛ որպես քաղաքացիական ազատությունների, ժողովրդավարության համար պայքարող կուսակցության ղեկավար։
-«Ազատ դեմոկրատները» հայ քաղաքական իրականության մեջ առաջին անգամ պատրաստվում է կին թեկնածու առաջադրելու, հայ հասարակությունը պատրա՞ստ է կին նախագահ ունենալու:
-Ցավոք, ոչ, Հայաստանն արական հասարակություն ունեցող երկիր է մնում:
-Կանայք կնոջը ձայն չե՞ն տա:
-Հավատացեք, որ առաջին հերթին կանայք ձայն չեն տա, ավելի շատ տղամարդիկ կպաշտպանեն կնոջ թեկնածությունը: Ընդհանրապես ընտրողների մի զգալի հատված թեկնածուներին սեռային հատկանիշով է գնահատում, սեռային համակրանքը չափազանց տեսանելի է եղել անցած ընտրություններում:
-Ձեր կարծիքով` ի՞նչ է ուզում ընտրողը:
-Լավ կյանք ունենալ, պաշտպանված լինել, շատ քիչ հատվածն է մտածում քաղաքացիական իրավունքների մասին, առաջին հերթին ուզում են իրենց սոցիալ-տնտեսական իրավունքները հարգված լինեն, բայց ավելի շատ` իրենց արժանապատվությունը չվիրավորվի: Այստեղ նաև իմ ընտրարշավի հաջողությունն է թաքնված, որովհետև նրանք հիշում են, որ ես անձնական ու ազգային արժանապատվության պաշտպանությամբ բազում ելույթներ եմ ունեցել: Նրանց համար նույնիսկ երբեմն նույնն է` ով կկառավարի, կարևորը իրենց վիճակը լավանա, կյանքը փոխվի, այդ պատճառով էլ ես իմ կարգախոսն ընտրել եմ «Միասին փոխենք մեր կյանքը»:
-ՀՀԿ-ն էլ ասում էր` «Հավատանք, որ փոխենք»:
-Մայիսի 6-ին իրենք հորդորեցին հավատալ, եթե մայիսի 6-ից հետո կյանքը փոխվել է, թող 71 պատգամավորը դարձնեն 72, եթե կարծում են, որ ես, լինելով ժողովրդին ծառայող պատգամավոր, ավելի շատ եմ պահելու իրենց արժանապատվությունն ու իրենց իրավունքները, թող ընտրեն ինձ:
-Հայաստանում հնարավո՞ր է բարեփոխումներով հասնել ակնկալված փոփոխություններին, թե ելքը, այնուամենայնիվ, արմատական, հեղափոխական է:
-Հայաստանի ճանապարհը լինելու է այդ երկուսի համադրումը. իշխանության ներսում էլ շատերը կան, որ այս իրավիճակից դժգոհ են և համոզված են, որ բարեփոխումների ուղղությամբ լուրջ քայլեր պիտի ձեռնարկվեն: Իշխանության մի շրջանակ չափազանց պահպանողական է և չի ընդունում որևէ փոփոխություն, կարծելով, որ իր դիրքերն ամուր են այս ստատուս քվոյի պայմաններում: Ստատուս քվոյի փոփոխության պահանջ կա հասարակության մեջ, քաղաքական դաշտում և իշխանության ինչ-որ օղակում:
-Ի՞նչ է պետք, որ երեքն իրար գտնեն:
-Մերանի խնդիրն է, որ քաղաքական դաշտը չի կարողանում լուծել:
-Էլիտայի փոփոխությա՞ն խնդիր եք դնում:
-Դա էլ կա: Ինչո՞ւ է ընդդիմությունը ձախողվում: Որովհետև հույսը դրել է, որ իշխանական համակարգը իր տարաձայնություններից կփլուզվի, և իշխանության ներսում ստատուս քվոյի փոփոխության պահանջ ունեցող հատվածը կմիանա իրեն: Ես չեմ կարծում, որ դա իրատեսական է: Ընդդիմությունն առաջին հերթին պիտի կարողանա փոխել միջավայրն ու մթնոլորտը:
-2018-ի՞ նախագահական ընտրությունների խնդիր դրեցիք, թե՞ 2013-ի:
-Կարծում եմ` պիտի փորձել 2013-ին, եթե չստացվի` 2018-ին: Ցավոք, քաղաքական ուժերը չեն շտապում, կրիտիկական պահերը ցույց տվեցին, որ լուրջ խնդիր ունենք լիդերի առումով:
-Քաղաքական ուժերը ժամանակի զգացողություն չունե՞ն:
-Ընդհանուր առմամբ` տպավորությունն այն է, որ ժամանակի զգացողությունը կորցրել են, որովհետև սեփական օրակարգը չորոշակիացնելը, ժամանակի մեջ գործընթացներ չգեներացնելը, ժամանակի ճիշտ պահը որսալ չկարողանալը դա են նշանակում: Քաղաքականության մեջ ոչ միայն կարևոր է, թե ինչ է ասվում, ով է ասում, այլև երբ է ասվում:

Զրույցը` Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ